O korupcji w służbie zdrowia

Zdarza się, że w szpitalu, poradni specjalistycznej czy przychodni może dochodzić do zdarzeń o charakterze korupcyjnym. Trzeba pamiętać, że zachowania takie przejawiają się niekiedy w działaniu personelu medycznego, ale także w czynach samych pacjentów. Warto więc wiedzieć czym jest korupcja w ochronie zdrowia i na czym może ona polegać.

Zdarza się, że w szpitalu, poradni specjalistycznej czy przychodni może dochodzić do zdarzeń o charakterze korupcyjnym. Trzeba pamiętać, że zachowania takie przejawiają się niekiedy w działaniu personelu medycznego, ale także w czynach samych pacjentów. Warto więc wiedzieć czym jest korupcja w ochronie zdrowia i na czym może ona polegać.

Najczęściej spotykaną w placówkach medycznych formą korupcji jest tzw. łapownictwo. Pacjenci powinni pamiętać, że łapownictwo ma formę bierną (sprzedajność) i czynną (przekupstwo).

Sprzedajność

Łapownictwo bierne to przestępstwo, które występuje, gdy pracownik medyczny przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za podjęcie danego działania w ramach pełnionej przez niego funkcji publicznej związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ? z NFZ. Sprzedajność to także uzależnianie wykonania czynności służbowej od otrzymania wspomnianych korzyści albo jej obietnicy lub żądanie takiej korzyści.

Przykłady takiej formy korupcji to sytuacje, gdy personel żąda od Ciebie opłaty za udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej, które przysługuje Ci bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zwrotnego, np. skierowanie na badania wysokospecjalistyczne. Pamiętaj, że jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, jakie świadczenia opieki zdrowotnej przysługują Ci na podstawie ubezpieczenia, możesz skonsultować to z pracownikiem Biura Rzecznika Praw Pacjenta, np. dzwoniąc pod numer ogólnopolskiej bezpłatnej infolinii 800-190-590, albo z pracownikami Twojego oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Zawsze pytaj też o podstawę prawną jeśli ktoś żąda od Ciebie uiszczenia opłaty przed lub po udzieleniu świadczenia zdrowotnego np. za poradę lekarską, zabieg albo badanie diagnostyczne.

Łapownictwo bierne to także uzależnianie wykonania przez personel medyczny np. zabiegu operacyjnego od otrzymania korzyści majątkowej np. pieniędzy, darowizny czy kosztownego prezentu albo korzyści osobistej .

Kolejny przykład to również wydanie za łapówkę niezgodnych ze stanem zdrowia pacjenta zwolnienia lekarskiego (tzw. L-4) czy zaświadczenia o stanie zdrowia. Takie poświadczenie nieprawdy to jeden z rodzajów przestępstwa korupcyjnego.

Od pacjentów?

Natomiast łapownictwo czynne ? przekupstwo, to wszelkie zachowania korupcyjne wychodzące od pacjentów. Trzeba pamiętać, że każda osoba która udziela albo chociaż obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości lub korzyści osobistej w związku z pełnioną przez niego funkcją publiczną, popełnia przestępstwo.

Jakie są przykłady takich zachowań? To przykładowo sytuacje, gdy pacjent wręcza łapówkę za przyspieszenie terminu udzielenia specjalistycznego świadczenia opieki zdrowotnej, pomimo że termin ten nie jest uzasadniony względami medycznymi ? stanem zdrowia pacjenta. . I w końcu z łapownictwem czynnym mamy do czynienia, gdy sam pacjent lub członkowie jego rodziny wręczają nienależne korzyści takie jak pieniądze czy prezenty za bardziej troskliwą i staranną opiekę.

Wśród pacjentów i członków ich rodzin powszechne jest przekonanie, że należy dać jakiś prezent albo nawet pewną kwotę pieniędzy, aby mieć zagwarantowaną lepszą jakość udzielanych świadczeń zdrowotnych, czy też bardziej dbałą i profesjonalną opiekę. Pamiętajmy jednak, że wręczanie prezentów to nic innego jak jedna z form jaką przyjmuje korupcja w ochronie zdrowia.

Uzyskanie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej i udzielonych z należytą starannością oraz z zachowaniem zasad etyki zawodowej jest prawem każdego pacjenta i jednocześnie obowiązkiem personelu medycznego. Tym samym pacjent nie musi dodatkowo gratyfikować personelu szpitala czy przychodni za to, że właściwie wykonują swój zawód. Wszelkich prezentów jak np. drogie alkohole, biżuteria lub pieniędzy, nie należy więc traktować jako formy wyrażenia podziękowania czy grzeczności.

Pamiętajmy, że korupcja jest przestępstwem określonym w Kodeksie karnym, a kary za jego popełnienie grożą zarówno za branie jak i za dawanie łapówek. Nie warto ryzykować, dlatego nie dawajmy i nie obiecujmy pracownikom placówek medycznych żadnych korzyści, czy to majątkowych czy osobistych.

Karnie i dyscyplinarnie

Jeśli w szpitalu, poradni specjalistycznej lub przychodni spotkałeś się ze zdarzeniem o charakterze korupcyjnym reaguj ? skontaktuj się z policją, prokuraturą albo Centralnym Biurem Antykorupcyjnym. Warto wiedzieć, że we wszystkich komendach wojewódzkich policji działają specjalne adresy internetowe i numery telefonów, gdzie możesz poinformować o zdarzeniu korupcyjnym.

Pamiętajmy też, że osoby wykonujące zawody medyczne dopuszczający się korupcji, poza odpowiedzialnością karną, mogą ponieść odpowiedzialność zawodową również przed sądami dyscyplinarnymi samorządów zawodowych. Tym samym zgłoszenie o zachowaniu korupcyjnym osoby wykonującej zawód medyczny możesz zgłosić też do rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowych izbach lekarskich albo rzecznika odpowiedzialności zawodowej przy okręgowych izbach pielęgniarek i położnych. Dodatkowo w przypadku diagnostów laboratoryjnych sprawę możemy zgłosić do Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych.

A co zrobić w przypadku, gdy dałeś łapówkę? Okaż tzw. ?czynny żal? ? tzn. jeśli zaproponowana przez ciebie korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, zawiadom o tym fakcie prokuraturę, policję lub CBA i ujawnij wszystkie istotne okoliczności przestępstwa. Pamiętaj, że możesz to zrobić tylko zanim któryś ze wspomnianych organów do ścigania przestępstw dowiedział się o popełnionym przez Ciebie przestępstwie. Osoba, która dopuściła się korupcji ? sprawca, ale podjęła wspomniane działania nie podlega karze, warto jednak unikać podobnych historii.

KRYSTYNA BARBARA KOZŁOWSKA

RZECZNIK PRAW PACJENTA

AKCJA INFORMACYJNA RZECZNIKA PRAW PACJENTA I PORTALU ŻYCIE SOKOŁOWA