Zaburzenia cyklu miesiączkowego – o czym mogą świadczyć?

Nieregularne miesiączki to problem, który dotyka wielu kobiet. Taki stan może mieć różne przyczyny, które wymagają dalszej diagnostyki. Zobacz, jakie są najczęstsze powody zaburzeń i cyklu menstruacyjnego i kiedy trzeba zgłosić się do specjalisty!

Zbyt długie lub zbyt krótkie krwawienia oraz nieregularne miesiączki często są powodem do zmartwień. Chociaż niewielkie odchylenia nie świadczą o nieprawidłowościach i nie powinny być przyczyną stresu, to często pojawiające się zaburzenia cyklu mogą już być symptomem poważniejszego problemu. Należy jednak pamiętać, że nie każdy opóźniony okres jest świadectwem zaburzeń miesiączkowania. Które sytuacje wymagają wizyty u lekarza?

Cykl miesiączkowy jest jednym z najważniejszych procesów fizjologicznych, które można traktować jako wskaźnik ogólnego zdrowia kobiety. Wszelkie nieprawidłowości w tym zakresie mogą być sygnałem różnych problemów hormonalnych, zaburzenia cyklu miesiączkowego są szerokim pojęciem, obejmującym różnorodne zmiany w długości, intensywności i charakterze miesiączki. Aby śledzić prawidłowość i regularność cyklu warto skorzystać z kalkulatora miesiączki, który pozwoli wyliczyć datę kolejnego krwawienia.

Cykl miesiączkowy składa się z czterech faz, do których należą:

• Faza folikularna, która trwa od pierwszego do około 14 dnia cyklu. W tej fazie produkowany jest hormon folikutropina, który stymuluje rozwój pęcherzyków z komórkami jajowymi. W tej fazie postępuje także zwiększony poziom estrogenów.
• Kolejną fazą jest owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej z pęcherzyka. Za ten proces odpowiada wzrost poziomu hormonu luteinizującego. Komórka jajowa jest transportowana do jajowodu, gdzie staje się gotowa do zapłodnienia. 
• Następnie cykl wchodzi w kolejną fazę – lutealną. Pęcherzyk, z którego została uwolniona komórka jajowa, przekształca się w ciałko żółte, co powoduje wzrost poziomu hormonów – progesteronu i estrogenów. Jeśli nie doszło do zapłodnienia, to całkowite obumiera, a poziom hormonów spada, co wywołuje ostatnią fazę, czyli krwawienie.

Uważa się, że prawidłowa długość cyklu to 18+/- 7 dni licząc od pierwszego dnia krwawienia do pierwszego dnia kolejnej miesiączki. Samo krwawienie zwykle trwa od 3 do 7 dni. Zarówno zbyt krótka, jak i zbyt długa miesiączka, mogą stanowić problem zdrowotny i warto je skonsultować z ginekologiem.

U kobiet mogą pojawić się różne formy problemów z cyklem menstruacyjnym. Do najczęściej spotykanych należą nieregularne cykle, które trwają mniej niż 21 lub więcej niż 35 dni. 

• Oligomenorrhoea to inaczej zbyt rzadkie miesiączkowanie, czyli zaburzenie, w wyniku którego cykle miesiączkowe zostają wydłużone i trwają 35-90 dni. Najczęstsze przyczyny tego problemu są cykle bezowulacyjne oraz wydłużenie fazy folikularnej.
• Polymenorrhoea to z kolei zbyt częste miesiączki, które wynikają ze skrócenia cyklu miesiączkowego poniżej 21 dni. Do takiej sytuacji dochodzi w wyniku niewydolności ciałka żółtego, cyklów bezowulacyjnych oraz skrócenia fazy folikularnej.

Oprócz tego może wystąpić całkowity brak miesiączki – pierwotny lub wtórny, a także zaburzenia dotyczące ilości wydalanej krwi i związane z nasilonymi dolegliwościami bólowymi. Problemem może być także krwawienie śródcyklowe.

Sporadyczne, kilkudniowe przesunięcia nie świadczą o nieregularności miesiączki, są zjawiskiem naturalnym, które może być spowodowane wieloma czynnikami.

Zaburzenia cyklu menstruacyjnego mogą być źródło w problemach hormonalnych. Najczęściej zalicza się do nich:

• Zespół policystycznych jajników – czyli najczęstsze zaburzenia endokrynologiczne u kobiet,
• Choroby tarczycy – zarówno nadczynność, jak i niedoczynność,
• Prolaktynemia, czyli zbyt wysoki poziom prolaktyny – hormonu, który jest produkowany przez przysadkę mózgową. Może to być spowodowane np. obecnością guza przysadki.

Na regularność cyklu miesiączkowego mają także wpływ choroby przewlekłe. Można wśród nich wymienić np. cukrzycę, przewlekłą niewydolność nerek oraz choroby wątroby.

Zaburzenia cyklu mogą być związane także ze stylem życia. Bardzo istotnym elementem jest dieta i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Zarówno zbyt wysoka, jak i zbyt niska waga może powodować nieregularne miesiączki. 

Istotne jest także podejmowanie aktywności fizycznej, jednak u kobiet, które wyczynowo zajmują się sportem, także może dochodzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego. Należy też pamiętać, że bardzo intensywny wysiłek, szczególnie w pierwszych dniach miesiączki może nasilać krwawienie. Nie oznacza to jednak, że trzeba rezygnować z aktywności fizycznej – wystarczy tylko dopasować jej intensywność do swoich możliwości i samopoczucia.

Na regularność miesiączek wpływ ma także stres. Kobiety, które doświadczają takich emocji, mogą zauważyć problemy z regularnością krwawień. Dzieje się tak na skutek uwalniania kortyzolu, który zaburza działanie innych hormonów.

Wiele kobiet doświadcza bolesnych miesiączek, a odczuwane przez nie objawy często są na tyle silne, że utrudniają im wykonywanie codziennych czynności. Wiele kobiet nadal uważa, że taki ból jest czymś zupełnie naturalnym. Jednak współczesna medycyna oferuje różne rozwiązania, które pozwalają uwolnić się od bólu, a także poznać i – jeśli to możliwe – wyleczyć jego przyczynę.

Bolesne miesiączki mogą być także związane z endometriozą, czyli przewlekłą chorobą, która dotyczy wielu kobiet. Jej diagnostyka może być trudna, ale nieleczona endometrioza prowadzi nie tylko do dokuczliwych objawów bólowych, ale może także zaburzać płodność oraz upośledzać pracę innych narządów.

Prawidłowa objętość wydzieliny, która jest usuwana z organizmu podczas okresu to około 35 do 40 ml. Odpowiada to konieczności zmian podpasek lub tamponów 3-6 razy na dobę. Jeśli ta ilość wzrasta, można mówić o obfitych miesiączkach. W rzadkich przypadkach mogą one być niebezpieczne – np. u kobiet z zaburzeniami krzepliwości krwi. Nadmierne krwawienie miesiączkowe mogą również być przyczyną anemii, dlatego w razie wątpliwości warto skonsultować się z ginekologiem.

Dobrym pomysłem jest prowadzenie kalendarzyka miesiączkowego. Można to robić w notesie lub skorzystać z wygodnych aplikacji na smartfona. Dzięki temu można obserwować zmiany długości cyklu, krwawienia, a także notować różne dodatkowe objawy. Prowadząc taki kalendarz, łatwiej jest też skonsultować regularność swojego cyklu z lekarzem.

Nieregularne miesiączki mogą świadczyć o różnych nieprawidłowościach w cyklu menstruacyjnym. Są to np. cykle bezowulacyjne, podczas których nie dochodzi do owulacji, a więc zajście w ciążę jest niemożliwe. Na płodność mogą wpłynąć także choroby takie jak np. zespół policystycznych jajników, czy endometrioza.

Kobieta, która obserwuje u siebie nieregularne cykle miesiączkowe, a jednak chce zostać matką, powinna skonsultować się z lekarzem, który z pewnością doradzi najlepsze rozwiązanie i wdroży niezbędne leczenie.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego mogą być objawem wielu różnych problemów zdrowotnych, od zaburzeń hormonalnych po przewlekłe choroby czy stres. Chociaż czasem mogą być wynikiem naturalnych zmian w organizmie, takich jak dojrzewanie czy menopauza, długotrwałe i powtarzające się zaburzenia zawsze wymagają konsultacji z lekarzem. Właściwa diagnoza i leczenie są kluczowe nie tylko dla przywrócenia regularności cyklu, ale także dla ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia kobiety. Warto monitorować swój cykl, zwracać uwagę na wszelkie zmiany i nie bagatelizować objawów, które mogą świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych. Wczesna interwencja medyczna może zapobiec powikłaniom i poprawić jakość życia.

Bibliografia

1. Ruszkowska H i wsp. Characteristics of menstrual disorders. Pielęgniarstwo XXI wieku 2018; 16(2):231.

2. Kędzia M i wsp. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące postępowania w przypadku kobiet z endometriozą. https://www.ptgin.pl/artykul/rekomendacje-polskiego-towarzystwa-ginekologow-i-poloznikow-dotyczace-postepowania-w

3. Milewicz A i wsp. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Endokrynologii Ginekologicznej w sprawie diagnostyki i leczenia zespołu policystycznych jajników. Endokrynologia Polska 2018; 69 (4): 337-344.

4. Jarząbek-Bielecka G. i wsp. Krwawienia młodocianych i inne problemy związane z krwawieniami w ginekologii – z uwzględnieniem aspektów medycyny rodzinnej. Medycyna Rodzinna 2019; 3: 146-149.