Dziecko z zespołem Aspergera: jak może mu pomóc psychoterapeuta?

Zdiagnozowanie u dziecka zespołu Aspergera zawsze jest ciosem dla rodziców. Z drugiej jednak strony zyskują oni długo oczekiwaną odpowiedź na pytanie, dlaczego ich pociecha ma trudności z nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych, jest wyobcowana czy niewrażliwa na emocje innych.

Zdiagnozowanie u dziecka zespołu Aspergera zawsze jest ciosem dla rodziców. Z drugiej jednak strony zyskują oni długo oczekiwaną odpowiedź na pytanie, dlaczego ich pociecha ma trudności z nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych, jest wyobcowana czy niewrażliwa na emocje innych. Wczesna diagnoza pozwala szybko rozpocząć pracę z dzieckiem pod okiem psychoterapeuty, która przynosi bardzo dobre i co najważniejsze długofalowe rezultaty. Na czym polega terapia dziecka z zespołem Aspergera? Po co właściwie się ją prowadzi?

Czym jest zespół Aspergera?
Przede wszystkim nie jest to choroba. Zespół Aspergera jest zaburzeniem ze spektrum autyzmu, które jako pierwszy opisał austriacki psychiatra Hans Asperger już w 1944 roku. Tak naprawdę świadomość na temat istnienia tego zaburzenia rośnie dopiero od kilku lat. Na całym świecie żyje mnóstwo dorosłych ludzi, którzy przejawiają ewidentne cechy zespołu Aspergera, ale nie zostali nigdy w tym kierunku zdiagnozowani.

Warto wiedzieć
Prawdopodobnie zespół Aspergera miał Albert Einstein, a z ludzi bliższych naszym czasom podejrzewa się go u piłkarza Lionela Messiego.

Objawy zespołu Aspergera u dziecka
Zespół Aspergera, w zależności od nasilenia, objawia się szeroko rozumianą nieumiejętnością nawiązywania relacji społecznych. Osoby z tym zaburzeniem wyróżniają się brakiem empatii, nieprawidłowo odczytują intencje innych, mają problem z abstrakcyjnym myśleniem, nie szukają kontaktów międzyludzkich.
Bardzo charakterystyczne dla zespołu Aspergera jest obsesyjne skupienie się na jakimś wycinku rzeczywistości, na przykład własnym hobby. Dlatego osoby cierpiące na to zaburzenie często osiągają znakomite wyniki w nauce jednego przedmiotu czy zostają wybitnymi naukowcami z danej dziedziny.
U niektórych dzieci z zespołem Aspergera mogą wystąpić typowe objawy opóźnienia rozwojowego, na przykład niewyraźna mowa czy nieumiejętność wyrażania własnych emocji. Takie osoby są przez otoczenie oceniane bardzo niesprawiedliwie, jako wyniosłe, cyniczne, grubiańskie, nieczułe.
To wszystko również przekłada się na utrudnione nawiązywanie relacji, co w przypadku dzieci najczęściej kończy się tym, że młody człowiek nie ma kolegów i koleżanek, najchętniej bawi się sam, źle reaguje na wszelkie próby socjalizacji czy integracji z rówieśnikami, nie chce brać udziału w zajęciach grupowych czy większych wyjazdach.
Takie zachowanie dziecka słusznie budzi niepokój rodziców. Na szczęście coraz więcej osób na to reaguje i szuka pomocy np. w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, gdzie można zdiagnozować zespół Aspergera – optymalnym momentem jest wiek przedszkolny lub wczesnoszkolny. Gdy zaburzenie zostanie potwierdzone przez specjalistę, rodzice powinni rozważyć skorzystanie z pomocy psychoterapeuty specjalizującego się w terapii dzieci.

Metody psychoterapii dziecka z zespołem Aspergera
W przypadku tego zaburzenia stosuje się różne metody terapii, przy czym najlepsze efekty przynoszą:
- Trening umiejętności społecznych – jak sama nazwa wskazuje dziecko uczy się, jak nawiązywać relacje towarzyskie z innymi, nie sprawiać komuś przykrości, dowiaduje się, jak prawidłowo rozpoznawać czyjeś emocje, akceptować krytykę, inicjować rozmowę;
- Terapia kognitywna – jej celem jest pokazanie dziecku, jak może kontrolować objawy swojego zaburzenia i tym samym lepiej przystosować się do funkcjonowania w grupie rówieśniczej;
- Terapia behawioralno-poznawcza – tutaj najważniejsze jest to, aby pomóc dziecku w kontrolowaniu gniewu, opanowaniu stresu (często ma to związek z np. znalezieniem się w obcym miejscu czy w nieznanym sobie towarzystwie), duży nacisk kładzie się też na empatię oraz asertywność;
Taką terapię musi prowadzić wyspecjalizowany psychoterapeuta lub psycholog, najlepiej mający doświadczenie w pracy z dziećmi z zespołem Aspergera. Trzeba się oczywiście liczyć z tym, że efekty nie przyjdą od razu – terapia może trwać latami, ale jest niezbędna, by móc wyrównać lub przynajmniej ograniczyć deficyty emocjonalne i rozwojowe u dziecka oraz zahamować proces pogłębiania się dysfunkcji społecznych.
Wszystkich syndromów zespołu Aspergera nie da się niestety całkowicie wyeliminować, jednak można nauczyć młodego człowieka, jak radzić sobie z tym zaburzeniem.