Nie patrzmy na pracę policji przez pryzmat seriali paradokumentalnych

​​​​​​​Z insp. Mariuszem Okulusem, Komendantem Powiatowym Policji w Sokołowie Podlaskim o ubiegłorocznych statystykach, pracy w czasach pandemii, zagrożeniach dla mieszkańców powiatu ze strony cyberprzestępców i wyzwaniach na 2022 rok rozmawia Bożena Gontarz-Górzna

Z insp. Mariuszem Okulusem, Komendantem Powiatowym Policji w Sokołowie Podlaskim o ubiegłorocznych statystykach, pracy w czasach pandemii, zagrożeniach dla mieszkańców powiatu ze strony cyberprzestępców i wyzwaniach na 2022 rok rozmawia Bożena Gontarz-Górzna

Komenda Powiatowa Policji w Sokołowie Podlaskim to kolejna jednostka w Pana karierze zawodowej. Jak wygląda praca tutaj?
Komenda Powiatowa Policji w Sokołowie Podlaskim jest pierwsza komendą powiatową, którą mam przyjemność dowodzić jako komendant. W latach 2016-2020 zajmowałem stanowisko I Zastępcy Komendanta Powiatowego w Ostrowi Mazowieckiej, a to zupełnie inna perspektywa. W swojej karierze zawodowej pełniłem służbę w kilku jednostkach, w różnych miejscach i różnych miastach. Te wszystkie doświadczenia, możliwość porównania, a także wykorzystania dobrych praktyk z poprzednich jednostek teraz procentują. W Komendzie Powiatowej Policji w Sokołowie Podlaskim służbę pełni bardzo doświadczona załoga, w każdej z komórek są policjanci posiadający ogromne doświadczenie w tym, co robią. Dzielą się oni swoją wiedza z innymi funkcjonariuszami. W mojej ocenie sokołowska komenda funkcjonuje bardzo sprawnie, a efekty naszej służby są bardzo dobre. Współpraca z innymi instytucjami i samorządami jest wzorowa.

Jak podsumowałby Pan ubiegły rok z perspektywy szefa sokołowskiej policji?
Skupię się na głównych wątkach i tendencjach To, co daje satysfakcję i co można ocenić bardzo dobrze, to utrzymanie od kilku lat wysokiego poziomu wykrywalności ogółem przestępstw, przestępstw kryminalnych oraz tych z 7 kategorii najbardziej uciążliwych dla społeczeństwa. W 2021 r. KPP w Sokołowie Podlaskim wszczęła 813 postępowań, stwierdzając 881 przestępstw. To mniej niż w roku 2020, kiedy to postępowań było 892, a przestępstw 909. Wykrywalność wyniosła 77,9 proc., to bardzo wysoki wskaźnik, stawiający nas w czołówce garnizonu mazowieckiego.

Całość przestępczości dzielimy na kategorie. Jeśli chodzi o przestępstwa kryminalne, to w ubiegłym roku odnotowaliśmy 522 przestępstwa, o 50 mniej niż rok wcześniej. Wykrywalność osiągnęła 73 proc. W przypadku 7 kategorii przestępstw najbardziej uciążliwych dla społeczeństwa (rozboje, pobicie, uszczerbek na zdrowiu, włamania, kradzieże, kradzieże samochodów, uszkodzenie rzeczy) w ubiegłym roku wszczęliśmy mniej postępowań (183 przy 237 w roku 2020) i stwierdziliśmy mniej przestępstw (239, rok wcześniej – 305). Wykrywalność nieznacznie wzrosła i sięgnęła 59 proc.

Jeśli chodzi o inne poważniejsze przestępstwa, to w 2021 r. podobnie jak rok wcześniej odnotowaliśmy jedno zabójstwo – sprawca został zatrzymany. Nie stwierdziliśmy zgwałceń – rok wcześniej były 2 takie przestępstwa, sprawców obu wykryto.
Cieszy na pewno spadek liczby włamań – 101 w 2021 r. przy 139 w roku 2020; kradzieży (89 przy 114 w roku wcześniejszym) oraz kradzieży samochodów – w 2021 r. było 8 takich przestępstw, w 2020 r. - 11.
W ubiegłym roku zabezpieczyliśmy ponad 12,5 kg narkotyków, większość stanowiła marihuana. Te ilości są trzy razy większe niż w roku 2020.

A co może być powodem do niepokoju, jeśli chodzi o statystyki?
Patrząc przez pryzmat statystyk na ubiegły rok, negatywnie możemy ocenić sytuację, jeśli chodzi o wypadki drogowe. Odnotowaliśmy 43 wypadki, w tym 9 śmiertelnych, w których zginęło 9 osób. Rok wcześniej na drogach powiatu doszło do 35 wypadków, w tym 5 śmiertelnych, w których zginęło 6 osób.

Od stycznia obowiązują wysokie mandaty m.in. za przekraczanie prędkości. Kierowcy zdjęli nogę z gazu, widać to na drogach, ale i w statystykach za ostatnie tygodnie. A czy zaostrzanie kar w ostatnich latach odniosło taki skutek np. w odniesieniu do pijanych kierowców?
Niestety, liczba nietrzeźwych kierowców utrzymuje się na wysokim poziomie. W 2021 r. stwierdziliśmy 121 przestępstw kierowania pojazdami, o 10 mniej niż rok wcześniej. Jednak to wciąż wysoka liczba. Po dwóch miesiącach tego roku odnotowaliśmy w naszych statystykach 13 nietrzeźwych kierowców, w analogicznym okresie ubiegłego roku było ich 12.
Jestem jednak przekonany, że ostatnie zmiany przepisów będą miały ogromny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego. W tym roku odnotowujemy mniej zdarzeń drogowych i każdy uczestnik ruchu drogowego widzi, że kierowcy zdjęli nogę z gazu. Proszę pamiętać, że główną przyczyną wypadków w naszym powiecie jest niedostosowanie prędkości do warunków panujących na drodze. Nietrzeźwi kierujący, choć potencjalnie są ogromnych zagrożeniem dla bezpieczeństwa, to statystycznie w mniejszym stopniu przekładają się na wypadki drogowe. Mam nadzieję, że w dłuższej perspektywie zmiany przepisów odniosą też pozytywny skutek, jeśli chodzi o osoby nietrzeźwe za kierownicą.

Jak wygląda sytuacja kadrowa w KPP Sokołów Podlaski?
W Komendzie Powiatowej Policji w Sokołowie Podlaskim służbę pełni 101 funkcjonariuszy, nie mamy obecnie wakatów. Do tego dochodzi 23 pracowników cywilnych – nie wszyscy są zatrudnieni w pełnym wymiarze godzinowym, etatów pracowniczych jest 19. W 2021 r. do służby w naszej komendzie aplikowało 23 kandydatów. Ze względu na brak wolnych miejsc, zatrudnionych zostało dwóch nowych policjantów, „z cywila”, czyli nowe osoby, nie przenoszone z innych jednostek.

Czy klasa policyjna, która funkcjonuje w Zespole Szkół nr 1, dostarcza nowych kadr sokołowskiej komendzie?
Cenimy sobie współpracę z Zespołem Szkół nr 1 w Sokołowie Podlaskim. Chętnie gościmy uczniów u siebie, prowadzimy wspólne zajęcia. Staramy się obiektywnie przedstawiać potencjalnym kandydatom pracę w policji, strukturę naszej formacji, rodzaje służb, wydziały i komórki w komendach powiatowych oraz pokazać, jak na co dzień wygląda służba policjanta. Nie zależy nam na kandydatach z wyobrażeniem policji opartym o seriale paradokumentalne. Nie zawsze to, co jest pokazywane w telewizji ma odzwierciedlenie w rzeczywistości. Obecnie w sokołowskiej komendzie służbę pełni 5 policjantów, którzy ukończyli szkoły średnie o profilu mundurowym, w tym troje absolwentów klasy mundurowej z ZS nr 1.
Współpracę na pewno będziemy kontynuować, bo dla młodzieży taka forma kształcenia jest dobrym przygotowaniem nie tylko do służby w policji, ale też w Państwowej Straży Pożarnej, czy w Wojsku Polskim.

Jak obecnie wygląda kwestia wyposażenia sokołowskiej policji w nowoczesny sprzęt?

Dysponujemy w naszej komendzie wystarczającą liczbą radiowozów i specjalistycznego sprzętu. Niestety, nie zawsze ilość idzie w parze z jakością. Jeśli chodzi o radiowozy, którymi na co dzień poruszają się policjanci, to owszem, jest ich wystarczająca liczba, ale to pojazdy z dużym przebiegiem, mocno wyeksploatowane, wymagające wymiany. W 2021 r. dzięki wsparciu jednostek samorządu terytorialnego sokołowska policja otrzymała 3 nowe pojazdy, ale już w roku wcześniejszym nie dostaliśmy ani jednego. W ubiegłym roku radiowozy z naszej komendy przejechały łącznie 632 tysiące kilometrów. Wniosek z tego dla mnie jest prosty: co roku powinniśmy wymieniać trzy radiowozy, by policjanci mogli szybko i sprawnie interweniować i docierać na miejsca zdarzeń. W tym roku planujemy zakup nowych pojazdów policyjnych, ale pomyślność tych planów w dużej mierze zależy od życzliwości lokalnych samorządów. Wiemy, że mają one swoje zadania, inwestycje, a budżety nie są z gumy.

Radiowozy to podstawowe narządzie pracy policjantów. Brakuje nam, niestety, pojazdów terenowych, umożliwiających dotarcie w najtrudniej dostępne miejsca. Przy poszukiwaniu osób zaginionych w kompleksach leśnych korzystamy z pomocy zaprzyjaźnionych służb. Zawsze możemy liczyć na strażaków, którzy mają większe możliwości sprzętowo-techniczne od nas. Poza starymi radiowozami, w tym roku chciałbym również wymienić wysłużone motocykle policjantów ruchu drogowego.

Zależy mi również na poprawie wyglądu budynków Komendy Powiatowej. Dzięki wsparciu samorządu terytorialnego planowana jest w tym roku częściowa likwidacja i przebudowa ogrodzenia od ulicy Wolności, co w mojej ocenie poprawi estetykę policyjnych obiektów.

W 2011 r. została zreorganizowana sieć posterunków w powiecie, zlikwidowano je w Ceranowie, Bielanach, Jabłonnie Lackiej i Sabniach. Wówczas było sporo protestów ze strony władz gmin, ale z czasem ucichły. W ubiegłym roku władze gminy Jabłonna Lacka wystąpiły z inicjatywą przywrócenia w tej miejscowości posterunku. Jaki był finał tej sprawy?
Na terenie powiatu sokołowskiego funkcjonują obecnie trzy posterunki policji: w Kosowie Lackim, w Sterdyni i w Repkach, które podlegają pod Komendę Powiatową Policji w Sokołowie Podlaskim. Trzy posterunki to bardzo dużo w porównaniu do innych powiatów na terenie województwa mazowieckiego.

Uważam, że obecna struktura KPP w Sokołowie Podlaskim umożliwia sprawne działanie funkcjonariuszy. To, że w niektórych gminach nie ma posterunków, to nie oznacza, że na tym terenie nie pełnimy służb. Do każdej gminy jest przypisany dzielnicowy i mieszkańcy mają z nim łatwy kontakt. Odległości pomiędzy miejscowościami w powiecie sokołowskim nie są duże. Osoby potrzebujące pomocy policji najczęściej zwracają się o nią telefonicznie i liczą na szybki przyjazd i interwencję we wskazanym miejscu. Dlatego też tak dużą wagę przykładamy do czasu reakcji na zdarzenie. W sytuacjach, gdzie pilna interwencja nie jest konieczna, mieszkańcy kontaktują się z nami telefonicznie, mailowo, czy przez aplikacje internetowe takie jak Moja Komenda, czy Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa.

Po wniosku władz gminy Jabłonna Lacka przeanalizowaliśmy dokładnie sytuację w zakresie bezpieczeństwa i przedstawione nam argumenty. Obecnie trzy sprawnie działające posterunki wystarczają i nie mamy w planach otwierania kolejnych, w tym przywrócenia posterunku w Jabłonnie Lackiej.

Jak na pracę sokołowskiej policji wpłynęła pandemia?
Pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na zakres zadań policjantów. Praktycznie z dnia na dzień pojawiła się konieczność realizacji dodatkowych obowiązków. W ubiegłym roku wspólnie z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną przeprowadziliśmy łącznie 782 kontrole. Codzienne działania kontrolne związane z izolacją i kwarantanną mieszkańców powiatu to niewyobrażalne liczby i godziny pracy. W szczycie zachorowań nie byliśmy w stanie sprawdzić wszystkich osób objętych tymi ograniczeniami. Mieszkańcy powiatu wykazali się jednak dużą odpowiedzialnością i samodyscypliną, a przypadki nieprzestrzegania tych obowiązków były sporadyczne.
Zostaliśmy również zobligowani do egzekwowania przepisów związanych z zachowaniem dystansu społecznego i noszenia maseczek, co miało powstrzymać szerzącą się pandemię. Realizowaliśmy i realizujemy te zadania codziennie, każdą interwencję traktujemy tu indywidualnie. Przy zachowaniach stwarzających małe zagrożenie staramy się stosować pouczenia i mandaty z niskimi kwotami grzywien. Do poważniejszych wykroczeń podchodzimy bardziej stanowczo i kierujemy wnioski o ukaranie do sądu lub przesyłamy informacje do PSSE z wnioskami o kary administracyjne. Policja nie prowadzi szczegółowych statystyk z tym związanych. To wykroczenie wchodzące w skład wykroczeń porządkowych. Pandemia trwa nadal i przede wszystkim to od nas samych zależy, jak będzie się rozwijać.
Jeśli chodzi o naszą służbę, kwarantanną lub izolacją objętych było 23 funkcjonariuszy. Nie miało to praktycznie żadnego wpływu na funkcjonowanie komendy, wymagało jedynie drobnych zmian w planowanych służbach. Od początku pandemii funkcjonariusze zostali wyposażeni w środki higieny i ochrony osobistej, bardzo restrykcyjnie podchodziliśmy też do zasad bezpieczeństwa.

Powiat sokołowski przez wiele lat wyróżniał się tym, że nie odnotowano u nas żadnego oszustwa „na wnuczka”, a oszustwa internetowe przy zakupach nie miały dużej skali. Ale wydaje się, że stosowane wówczas przez przestępców metody odchodzą trochę do lamusa, a skupiają się oni teraz na tym, by zdobyć – różnymi metodami, np. przez BLIK - dostęp do konta bankowego swoich ofiar i je wyczyścić. Czy u nas także widać ten problem?
Postępujący rozwój nowoczesnych technologii i przetwarzania informacji wpłynął w ostatnich latach na znaczny wzrost tzw. cyberprzestępczości.
W ubiegłym roku prowadziliśmy 25 postępowań, a od początku tego roku do 9 marca wszczęliśmy już 10 postępowań w sprawach oszustw, oszustw komputerowych (wypłata pieniędzy z rachunków bankowych po uprzednim uzyskaniu danych do logowania do konta bankowego) oraz przełamania zabezpieczeń elektronicznych, rachunków bankowych, skrzynek mailowych, kont na portalach społecznościowych i komunikatorów internetowych.
Oszuści, wykorzystujący do swoich działań internet, posługują się bardzo różnymi patentami na wyłudzenie informacji, by zyskać dostęp do majątku, kont bankowych lub pieniędzy swoich ofiar. A one - dobrowolnie, ale nieświadomie - przekazują przestępcom dane do logowania do kont bankowych, numery kart kredytowych oraz wygenerowane kody do płatności elektronicznych, tzw. BLIK. Cyberprzestępcy do osiągnięcia swoich celów wykorzystują złośliwe oprogramowanie, phishing (podszywanie się pod inną osobę, czy instytucję, np. bank), spoofing (podszywanie się pod czyjś numer telefonu i wyłudzenie danych dotyczących rachunku bankowego).

Ustalenie sprawców tych przestępstw jest bardzo trudne z kilku powodów. Anonimizują oni swoje adresy IP komputerów – od operatorów telekomunikacyjnych organy ścigania uzyskują informacje, że sprawca korzystał z adresu przydzielonego np. przez Cypr, Rosję, USA i inne. Przestępcy często korzystają z tzw. syntezatorów mowy i nie zdradzają swojego prawdziwego głosu. A pieniądze z rachunków bankowych ofiary są wypłacane przy użyciu kodów BLIK z bankomatów popularnej sieci Euronet, które nie są objęte monitoringiem, przeznaczane na zakup kryptowalut na platformach zarejestrowanych poza granicami Polski albo przelewane kolejno przez kilka lub kilkanaście rachunków bankowych, co utrudnia ich zablokowanie.

Policja cały czas rozbudowuje specjalistyczne piony odpowiedzialne za ściganie cyberprzestępczości, ale pomysłowość przestępców, rosnąca liczba przestępstw i ich międzynarodowy zasięg sprawiają, że walka z tym całym zjawiskiem jest niezwykle trudna. Pozostaje nam kolejny raz zaapelować do osób korzystających z elektronicznych transakcji finansowych o ostrożność i rozwagę.

Co będzie największym wyzwaniem dla sokołowskiej policji w 2022 r.?
Nasze podstawowe i najważniejsze wyzwanie, a zarazem stałe zadanie to zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom powiatu sokołowskiego. Jak co roku dużo wysiłku i uwagi włożymy w utrzymanie wysokiego poziomu wykrywalności przestępstw i będziemy starali się ograniczać przestępczość.
Mam nadzieję, że będziemy mieli coraz mniej zadań związanych z pandemią COVID-19. Jednak ostatnie miesiące ubiegłego roku przyniosły nam szereg zadań związanych z uchodźcami na granicy białoruskiej. Policjanci z Sokołowa w tym roku również są angażowani do działań na granicy z Białorusią, skierowany został tam m.in. nasz dron wraz z obsługującymi go funkcjonariuszami.
Obecnie cały świat żyje działaniami wojennymi na Ukrainie. Społeczność międzynarodowa, a w szczególności Polska, angażuje się w pomoc humanitarną i zapewnienie pomocy uchodźcom Policja aktywnie uczestniczy w tych działaniach.
Polskie organy ścigania będą zbierały dowody dotyczące zbrodni wojennych popełnianych na Ukrainie, myślę że zadania w tym zakresie zlecone zostaną również policji.
Ogromnym zadaniem, jakie stoi przed polską policją jest też zwalczanie cyberprzestępczości oraz działania profilaktyczne w tym zakresie.

Dziękuję za rozmowę.