Śmierć za kromkę chleba. 80. rocznica mordu w Paulinowie.

Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sterdyńskiej organizuje uroczystości upamiętniające 12 mieszkańców Paulinowa i Ratyńca, których Niemcy zabili za pomoc Żydom.

W czasie II wojny światowej mieszkańcy Paulinowa w gminie Sterdyń oraz pracownicy tamtejszego folwarku pomagali prześladowanym Żydom, głównie przekazując pożywienie. Wówczas groziła za to kara śmierci.

W lutym 1943 r. gestapo zorganizowało prowokację - do wsi wysłano żydowskiego agenta współpracującego z Niemcami. Jego rola polegała na udawaniu uciekiniera, któremu udzielona miała być pomoc. Niczego nieświadomi mieszkańcy Paulinowa udzielili mu schronienia bądź okazali inną formę pomocy.

W odwecie Niemcy zorganizowali akcję pacyfikacyjną. W nocy z 23 na 24 lutego 1943 Paulinów wraz z sąsiednimi wsiami został otoczony przez niemiecką ekspedycję karną. W akcji brało udział ok. 2 tys. żołnierzy z 60 samochodami. Prowokator wskazał tych, którzy udzielili mu pomocy, a Niemcy zamordowali wskazane osoby.

Oddział SS rozstrzelał:

• Franciszka Augustyniaka (29 lat) – zam. Kolonia Paulinów
• Zygmunta Drgasa (23 lata) – przesiedleńca z poznańskiego, zam. Stary Ratyniec
• Franciszka Kierylaka (59 lat) – zam. Kolonia Paulinów
• Ewę Kotowską (54 lata) i Józefa Kotowskiego (56 lat) – małżeństwo oraz ich syna Stanisława Kotowskiego (25 lat) zam. Kolonia Paulinów
• Mariana Nowickiego (29 lat) – przesiedleńca z poznańskiego, zam. Stary Ratyniec
• Stanisława Piwko (30 lat) – zam. Kolonia Paulinów
• Wacława Pogorzelskiego (24 lata) – zam. Stary Ratyniec
• Jana Siwińskiego (46 lat) – zam. Kolonia Paulinów
• Zygmunta Uziębło (19 lat) – zam. Stary Ratyniec
• Aleksandrę Wiktorzak (58 lat) – zam. Kolonia Paulinów

Zamordowanych zostało także trzech Żydów, którym rozstrzelani udzielali pomocy.

31 sierpnia 2003 z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Sterdyńskiej w miejscu, gdzie zginęło małżeństwo Kotowskich, wzniesiono drewnianą kapliczkę z rzeźbą Chrystusa Frasobliwego i tablicą pamiątkową, na której umieszczono nazwiska ofiar niemieckiej zbrodni.

Natomiast w czerwcu 2020, w ramach projektu Instytutu Pileckiego „Zawołani po imieniu”, w Sterdyni został odsłonięto obelisk z tablicą pamiątkową poświęconą osobom, które straciły życie w czasie niemieckiej obławy. Na tablicy znalazły się nazwiska ofiar.

- Towarzystwo Miłośników Ziemi Sterdyńskiej już od 20 lat upamiętnia to wydarzenie – przypomina Mieczysław Szymański, prezes TMZS. - 24 lutego o godz. 11 zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze przed kapliczką w Paulinowie, a 19 lutego o godz. 8 w kościele w Seroczynie ks. Roman Smuniewski odprawi Mszę św. za pomordowanych. 26 lutego 2023 roku o godz. 15 w Gminnym Ośrodku Kultury i sportu w Sterdyni rozpocznie się spotkanie poświęcone pomordowanym. Serdecznie zapraszamy na uroczystości.

• prelekcja Joanny Oleszczuk - „Pamięci mieszkańców Paulinowa i Ratyńca zamordowanych przez Niemców w dniu 24 lutego 1943 roku za pomoc Żydom zbiegłym ze sterdyńskiego getta”,
• minirecital poezji śpiewanej Witolda Radomskiego,
• wystąpienia potomków pomordowanych,
• działania Towarzystwa Miłośników Ziemi Sterdyńskiej upamiętniające ofiary zbrodni w Paulinowie - prezentacja multimedialna.