Treblinka - upamiętniono 82. rocznicę buntu więźniów Obozu Zagłady

2 sierpnia 1943 r. w niemieckim Obozie Zagłady Treblinka II rozpoczął się zbrojny bunt, którego celem było zniszczenie obozu i ucieczka jak największej liczby więźniów. Obchody 82. rocznicy tego wydarzenia odbyły się 4 sierpnia pod Pomnikiem Centralnym na terenie Muzeum Treblinka. Wzięli w nich udział również przedstawiciele z powiatu sokołowskiego.

Niemcy wybudowali go w połowie 1942 r. obok istniejącego w pobliżu karnego obozu pracy (w tym obozie więzieni byli Polacy, głównie z okolic Treblinki). Pod względem liczby ofiar Treblinka II była największym ośrodkiem zagłady akcji „Reinhardt”. 23 lipca 1942 r. do obozu przybył pierwszy transport Żydów z getta warszawskiego. Następnie zaczęto przywozić tam Żydów z okupowanej Polski, ale także z wielu europejskich państw. Do obozu trafiali również Romowie i Sinti. Treblinka przyjmowała dziennie około 5-7 tys. ofiar. Później liczba ta wzrosła do 10-12 tys. dziennie. Deportowanych uśmiercano w komorach gazowych. Aby zatrzeć ślady zbrodni zwłoki palono na specjalnie skonstruowanych rusztach. Według szacunków w Obozie Zagłady Treblinka II zginęło ponad 800 tys. osób.

2 sierpnia 1943 r. w Obozie w Treblince wybuchło zbrojne powstanie. Tylko niewielka grupka więźniów posiadała broń i amunicję, przejętą w zbrojowni SS. Pozostali mogli przeciwstawić się dobrze uzbrojonej załodze obozu jedynie siekierami, nożami, prętami czy młotami. Z 840 więźniów uciec udało się jedynie ok. 200 osobom. Pozostałych więźniów Niemcy zabili, wykorzystując ich wcześniej do zacierania śladów zbrodni i likwidacji obozu.

W listopadzie 1943 roku rozebrano obozowe zabudowania oraz instalacje. Teren obozu zaorano i zasiano łubinem, aby nie pozostał po nim żaden ślad.

W uroczystościach organizowanych przez Żydowski Instytut Historyczny uczestniczyli między innymi przedstawiciele władz powiatu sokołowskiego: wicestarosta Zbigniew Czerkas oraz członek zarządu powiatu Ewa Olszewska, którzy oddali hołd ofiarom obozu zagłady w Treblince.

- To nie był zwykły zryw, to był desperacji akt odwago ludzi, którzy postanowili walczyć mimo że dobrze wiedzieli, jak niewielkie szanse mają na przeżycie – podkreślił w swoim wystąpieniu wicestarosta. - Więźniowie – powstańcy dobrze wiedzieli, iż walka będzie skazana na niepowodzenie, że niechybnie nadchodzi ich koniec. Woleli jednak podjąć walkę z oprawcami i podjąć próbę zniszczenia tej strasznej „fabryki śmierci”, niż ginąć na skutek morderczej pracy, wycieńczenia, okrucieństwa niemieckich zbrodniarzy i mordów dokonywanych w komorach gazowych. Był to niezwykły akt heroizmu, odwagi, ale przede wszystkim sprzeciwu wobec tego, co nigdy w historii ludzkości nie powinno się wydarzyć – mówił Zbigniew Czerkas.
Po części oficjalnej delegacja powiatu sokołowskiego wraz z kombatantami złożyła kwiaty pod pomnikiem na terenie Karnego Obozu Pracy.

W imieniu władz miasta i gminy Kosów Lacki hołd oddał zastępca burmistrza Paweł Nasiłowski.

Podczas uroczystości w imieniu senatora Waldemara Kraski złożył kwiaty oraz odczytał okolicznościowy list radny powiatowy Sylwester Rytel-Andrianik.

- Okres II wojny światowej był czasem niewyobrażalnego terroru i okrucieństwa dla milionów ludzi na całym świecie. Dlatego dziś, z całą mocą, przypominamy o każdej ofierze zamordowanej przez niemieckim nazistowskich oprawców – niezależnie od narodowości, wyznania, czy pochodzenia społecznego – przypomniał parlamentarzysta. - Historia tego miejsca i innych obozów zagłady musi na zawsze pozostać w naszej pamięci. Musi być przestrogą dla przyszłych pokoleń, przypomnieniem, do czego prowadzi nienawiść, uprzedzenia i dehumanizacja. Dla niemieckiego okupanta życie człowieka nie miało żadnej wartości – dlatego dziś naszym moralnym obowiązkiem jest pielęgnowanie pamięci i edukacja. Jesteśmy to winni wszystkim ofiarom – tym, którzy zginęli bez imienia, bez grobu, często w samotności i strachu. Ich los nie może zostać zapomniany. Cześć Ich Pamięci – dodał senator Waldemar Kraska.

Na terenie Muzeum w Treblince trwa budowa nowej siedziby z wystawą stałą oraz Muru Pamięci z nazwiskami zidentyfikowanych ofiar. Otwarcie Muzeum planowane jest w 2027 roku.
ZDJĘCIA: MUZEUM W TREBLINCE, POWIAT SOKOŁOWSKI, FB - S. RYTEL-ADRIANIK