Sokołów Podlaski - finanse w miejskiej oświacie się nie spinają. Dlaczego brakuje 1,3 mln zł?

Władze miasta Sokołów Podlaski twierdzą, że przez błędnie wprowadzone dane do systemu SIO samorząd dostał o 1,3 mln zł mniej z budżetu państwa niż powinien na oświatę. Z naszego dziennikarskiego śledztwa wynika jednak, że to brak nadzoru i przeoczenie ważnej nowelizacji przepisów spowodowały całą sytuację. Pocieszające jest jedynie to, że miasto złożyło poprawki i jest jeszcze szansa na odzyskanie pieniędzy.

Finansowanie oświaty to bardzo skomplikowany temat. Od stycznia zlikwidowano funkcjonującą przez lata subwencję oświatową, a w zamian wyliczana jest tzw. kwota potrzeb oświatowych i na tej podstawie samorządy otrzymują pieniądze z budżetu państwa na funkcjonowanie placówek edukacyjnych.

W Sokołowie Podlaskim samorząd jest organem prowadzącym dla pięciu publicznych szkół podstawowych, ale działa też Salezjańska Szkoła Podstawowa, mająca status placówki publicznej.

Do naszej redakcji już wiosną trafiały sygnały, że w miejskich szkołach przyznano dużo godzin nauczycielom wspomagającym uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (z tzw. orzeczeniami). Część osób tłumaczyła to zmianami w sposobie finansowania, część uważała, że gdzieś tkwi błąd i jesienią pieniędzy zabraknie. Spełnił się drugi scenariusz.

Przecieki o tym, że w UM dopatrzono się, iż koszty w szkołach są większe o ponad milion złotych od zaplanowanych wpływów z budżetu państwa trafiły do nas w sierpniu. Były zebrania z dyrektorami szkół, zmiany w arkuszach organizacyjnych na rok szkolny 2025-2026.

Burmistrz Iwona Kublik wraz z zastępcą Danutą Domańską, tematu przed mediami nie ukrywały. Twierdziły, że problemem jest różnica między danymi „papierowymi” w szkołach, a tymi, wpisanymi do Systemu Informacji Oświatowej (SIO). Podkreślały, że za prawidłowe wprowadzanie danych do SIO odpowiadają dyrektorzy szkół.

We wrześniu finansami w miejskiej oświacie zajęła się dziennikarka „Tygodnika Siedleckiego” Milena Celińska. Całość mogą Państwo przeczytać tutaj:

Sokołów Podlaski: Milion w otchłani systemu

Pani redaktor przepytała Iwonę Kublik i Danutę Domańską, przy czym zaznaczyła, że w trakcie autoryzacji obie pani mocno zmieniły tekst.

„Jak powstał problem? Chodzi o tzw. wagi, czyli współczynniki przypisywane do orzeczeń o niepełnosprawności. Im poważniejsza niepełnosprawność, tym wyższa „waga” i tym wyższa dotacja, która trafia do samorządu na wsparcie dziecka.

- Najwyższa waga to 9,5. Tymczasem okazuje się, że dla dzieci uczniów posiadających orzeczenia o tej „wadze” miasto nie otrzymuje właściwego dofinansowania, ponieważ dane zostały błędnie naliczone bądź nie zostały wprowadzone do SIO w maju 2024 roku - wyjaśnia Danuta Domańska. - System naliczał subwencję na podstawie błędnie przypisanych „wag”, co skutkowało otrzymaniem mniejszej dotacji. W efekcie miasto otrzymało ok. 1 mln zł mniej, niż powinno.” - czytamy w TS.

Dzień po publikacji artykułu odbywała się sesja Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim. O sprawę zapytał radny Piotr Sikorski. Burmistrz Iwony Kublik na posiedzeniu nie było z powodu choroby. Do sprawy odniosły się Danuta Domańska oraz skarbnik Elżbieta Hermanowicz.

Wiceburmistrz twierdziła, że „sprawy nie do końca mają się tak, jak wskazano w artykule”. - To nie jest tak, że UM nie reaguje przez 1,5 roku. Natychmiast, jak to zauważyliśmy, zareagowaliśmy. Zrobiliśmy szkolenie, przyjechał fachowiec i pokazywał, jak się wprowadza te dane do systemu – mówiła. Podkreśliła, że to trudny temat, który „trudno zrozumieć i państwu, i prasie”. Dodała, że takie problemy mają występować w całej Polsce. - Ucięliśmy to w zarodku, powtórzymy szkolenie, rozważamy kontrole w niepublicznych placówkach, bo jak się okazuje, z naszymi placówkami nie mamy tego typu problemu. Nie obwiniamy nikogo, bo może to zwykły, ludzki błąd. Nie ma to powiązania ze sprawą dawnej naczelniczki Wydziału Oświaty. Kompletnie. Apeluję o spokój, pilnujemy budżetu i jak coś się zauważy, reagujemy, nie zamiatamy pod dywan – dodała Danuta Domańska. Stwierdziła też, że „to nie pani burmistrz jest odpowiedzialna, dlatego że na ten rok rzutują dane wprowadzone na 15 maja 2024 r., kiedy pani burmistrz dopiero przyszła do urzędu”.

Głos na sesji zabrał też przewodniczący Komisji Rewizyjnej Marek Landzberg. Wprost wskazał, że rzekome nieprawidłowości mają dotyczyć Zespołu Szkół Salezjańskich.

Redaktor Milena Celińska wskazała też na problemy z nadzorem nad oświatowymi finansami. Na sesji oburzona skarbnik Elżbieta Hermanowicz rzuciła, że „prasa powinna znać przepisy”.

- Błąd powstał w systemie SIO. Wykryłam to, dokonując analizy, chociaż to nie jest mój obowiązek i zadanie. Robiłam to prywatnie, w domu, w weekend, żeby sprawę wykryć, wyprowadzić i sprawdzić, czy faktycznie dostaliśmy dobrze wyliczone potrzeby. To nie jest moje zadanie, wynikające z moich obowiązków służbowych – oświadczyła skarbniczka i stwierdziła, że do SIO nie zostały wprowadzone dzieci z największą wagą, a szkoła niepubliczna (nazwa nie padła, choć skarbnik przyznała, że jest jedna) miała dostawać 200 tys. zł miesięcznie. - Wychodzi na to, że tych dzieci nie ma, a my nie dostaliśmy wyliczenia potrzeb oświatowych na te dzieci z ministerstwa. U nas robi się raport zbiorczy dla wszystkich szkół. Ja nie mam dostępu do SIO, to obowiązek dyrektorów szkół. W potrzebach oświatowych nie dostaliśmy dodatkowego miliona, nie wiem, czy to w przyszłości zostanie skorygowane. Korekty będą robione co najmniej po dwóch latach. Od września zamiast 200 tys. zł poszło 53 tys. zł, bo były poprawnie wprowadzone dane – mówiła.

Pani skarbnik wykryła błąd w sierpniu. Dlaczego nie wcześniej? Przecież oświata w miejskim budżecie na 2025 r. to nie jakieś „drobne”, tylko ponad 70 mln zł, ponad połowa wszystkich wydatków!

Z naszych dziennikarskich ustaleń wynika, iż w Urzędzie Miasta przeoczono, że 1 stycznia 2025 r. zmieniły się przepisy. Chodzi konkretnie o te wspomniane „wagi” orzeczeń o potrzebie specjalnego kształcenia. Do ubiegłego roku obowiązywała jedna, „najcięższa” waga. Od stycznia podzielono ją na cztery i od nich zależy liczba przydzielanych godzin nauczycielom wspomagającym. Tej nowelizacji miasto nie uwzględniło i w efekcie dostanie o 1,3 mln zł mniej niż powinno.

W magistracie ktoś w końcu odkrył problem (prawdopodobnie nowa naczelnik Wydziału Oświaty Eleonora Miszkiel), bo na nadzwyczajną sesję Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim, zwołaną 28 sierpnia wprowadzono projekt uchwały dotyczącej oświaty. Dokument złożyła dzień przed sesją burmistrz Iwona Kublik. W uzasadnieniu napisała:

Na sesji nikt z radnych nie zainteresował się treścią uchwały. Wyglądała bowiem na zwykłą aktualizację przepisów. Jednak inne samorządy takie uchwały podejmowały przeważnie w lutym.

Dzień po wrześniowej sesji Rady Miejskiej na hejterskim profilu nagonkę na Szkołę Salezjańską próbowała rozpętać żona radnego Marka Landzberga. Stwierdziła, że „to nie jest wina UM”. Powoływała się na spotkanie z przedstawicielami szkoły salezjańskiej, na którym obecny był jej mąż, określiła placówkę jako „wyznaniową”.

Ale wpis żony radnego szybko spotkał się z bardzo mocną kontrą Dariusza Janiszewskiego, wicedyrektora Szkoły Podstawowej w Czernikowie, w województwie kujawsko-pomorskim. Rozjechał on narrację o winie szkoły niepublicznej, wskazał zaś na zaniedbania w UM. Dał nam tym samym cenne wskazówki, gdzie szukać źródła problemów.

Burmistrz w swoich publicznych wypowiedziach nigdy placówki salezjańskiej nie obwiniała. 3 października wydała oświadczenie, w którym wskazuje, że źródłem rozbieżności są błędy we wprowadzaniu danych do SIO.

OŚWIADCZENIE

Panią burmistrz poprosiłam o odniesienie się do moich ustaleń dotyczących 1,3 mln zł. Dostałam szereg wyjaśnień od Iwony Kublik, Danuty Domańskiej i naczelnik Eleonory Miszkiel. Panie odpowiedziały na wiele moich pytań, ale skupiały się na tłumaczeniu, że kluczowe jest błędne wprowadzanie danych do SIO. Moim zdaniem, to jest odrębny temat, który należy opisać oddzielnie. Co z wątkiem braku aktualizacji przepisów? Magistrat twierdzi, że taki problem nie istnieje.

- Nie odpuszczę tego tematu, dopóki go dogłębnie nie wyjaśnię, gdyż ma on wpływ na miejskie finanse – tak sprawę zamieszania w oświatowych finansach skomentowała burmistrz Iwona Kublik. - W tym celu zwróciłam się do najlepszych fachowców od Systemu Informacji Oświatowej w Polsce. Wszelkie kwestie, które dotyczą należnych miastu środków muszą zostać zweryfikowane i nie może tu dochodzić do błędów. Wkrótce podmioty zewnętrzne rozpoczną kontrole wydatkowania dotacji oświatowych w placówkach niesamorządowych - na początek za 2024 r. Następnie zwrócimy się do Departamentu Współpracy z Samorządem Terytorialnym w MEN o udostępnianie danych z systemu z 2023/2022/2021 roku. Na to co działo się do maja 2024 nie miałam wpływu, ale ponieważ wszystkie wcześniejsze niedoszacowania można odzyskać dla miasta, warto jest sięgnąć głębiej z kontrolą. Jeśli chodzi o miejskie jednostki oświatowe już prowadzimy szkolenia z obsługi SIO i będą one kontynuowane przez uprawnione i kompetentne osoby. Kolejnym działaniem w naszych placówkach będzie przeprowadzenie analiz baz SIO i bieżący nadzór z ramienia Urzędu Miasta.

Na sesji we wrześniu radny Piotr Sikorski wskazał, że za wątpliwe zarzuty o niegospodarność (prokuratura odmówiła wszczęcia postępowania) zwolniono dyrektora SOK Marcina Celińskiego, a za dwie sprawy, w których chodzi o ponad milion złotych nikt nie poniósł odpowiedzialności za brak nadzoru.

Przedstawicielki władz twierdzą, że Urząd Miasta nie ma dostępu do szczegółowych informacji w SIO, tylko do zbiorczych raportów. Ale to wystarczające dane – wiedza o nazwiskach uczniów z orzeczeniami i szczegółach ich dysfunkcji nie jest urzędnikom w magistracie potrzebna. Co miesiąc mogą generować raporty i porównywać je z informacjami ze szkół miejskich. Owszem, wyliczenia tegorocznych potrzeb oświatowych oparto o dane z SIO na 15 maja 2024 r., ale wiadomo, że nowy rok szkolny już we wrześniu przyniósł zmiany liczby uczniów z orzeczeniami. W październiku 2024 r. należało dane zweryfikować i zaktualizować. Nikt tego nie robił przez wiele kolejnych miesięcy. W marcu 2025 r. miasto dostało metryczkę potrzeb oświatowych z ministerstwa i wówczas skarbnik powinna dokonać weryfikacji przyznanych funduszy. Zrobiła to dopiero w wakacje.

Czy może być usprawiedliwieniem, że na początku roku naczelnik Wydziału Oświaty została zwolniona z pracy w związku z defraudacją w SP 6, a wydział borykał się dodatkowo z ogromnymi brakami kadrowymi? Jest to jakieś wytłumaczenie. Nie obwiniamy żadnej z osób pracujących obecnie w Wydziale Oświaty. W całej sprawie ewidentnie zabrakło nadzoru ich przełożonych.

Już wiosną radna Hanna Lecyk postulowała, żeby Komisja Rewizyjna przeprowadziła kontrolę finansów w Urzędzie Miasta, ale nie było reakcji komisji. Radny Piotr Sikorski na wrześniowej sesji apelował o kontrolę Komisji Rewizyjnej w UM w sprawie oświaty. Jednak gdy usłyszał, że nieprawidłowości dotyczą placówki niepublicznej, wniosek wycofał jako bezzasadny. Kontrola Komisji Rewizyjnej w sprawie oświaty jest potrzebna, ale powinna być przeprowadzona rzetelnie i bezstronnie.

Wszyscy chyba w Sokołowie Podlaskim jesteśmy świadomi, że reorganizacja miejskich szkół jest nieunikniona, jeśli chce się poprawić sytuację finansową miasta. Pani burmistrz i szanowni radni, najwyższy czas zabrać się za ten temat i próbować wdrożyć jakieś rozwiązania! To jest właściwy kierunek działania, a nie obwinianie mediów za rzekome tworzenie afer, oskarżanie Szkoły Salezjańskiej za wszystkie „nieszczęścia” w miejskiej oświacie, albo sugerowanie, że dyrektorzy miejskich szkół błędnie wprowadzali dane do SIO. Wiadomo, że to podwładni pani burmistrz i trudno im się bronić. W sprawie reorganizacji oświaty w Sokołowie Podlaskim potrzebna jest szeroka dyskusja z mieszkańcami, spokój i rozsądek. A w oświacie i innych obszarach funkcjonowania miasta – odpowiedni nadzór.