Warto znać swoje prawa

Zdrowie jest jedną z najwyższych wartości, a osoby korzystające ze świadczeń zdrowotnych w przychodni, szpitalu czy innej placówce medycznej znajdują się w szczególnej sytuacji. Z tego powodu prawa przysługujące pacjentowi zostały wyodrębnione i spisane w jednym akcie prawnym ? ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ustawa ta określiła katalog praw przysługujących pacjentowi w kontakcie z systemem ochrony zdrowia i ustanowiła Rzecznika Praw Pacjenta, którego zadaniem jest ochrona tych praw. Prawa pacjenta wyznaczają normy i zasady w ochronie zdrowia, a także w naszych relacjach z lekarzem, pielęgniarką i innymi pracownikami medycznymi, dlatego tak istotna jest ich znajomość. Posiadając wiedzę o własnych prawach bardziej świadomie poruszamy się w systemie ochrony zdrowia, lepiej współpracujemy z personelem medycznym, wiemy co nam przysługuje i w porę możemy dostrzec pewne nieprawidłowości i na nie zareagować.

Prawo do świadczeń zdrowotnych

Jakie więc prawa przysługują nam jako pacjentom? Przede wszystkim jest to prawo do świadczeń zdrowotnych, czyli działań medycznych podejmowanych m.in. w celu zachowania, ratowania, przywracania lub poprawy naszego zdrowia. Pamiętaj, że masz prawo, aby udzielane Ci świadczenia zdrowotne odpowiadały wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej oraz udzielane były z należytą starannością, w warunkach spełniających wymagania fachowe i sanitarne, a udzielające ich osoby wykonujące zawód medyczny kierowały się zasadami etyki zawodowej. Nie wszystkie świadczenia zdrowotne mogą być udzielone od ręki, dlatego kolejność ich udzielania powinna być ustalona według obiektywnej, przejrzystej i opartej na kryteriach medycznych procedury. Jeśli jednak znajdujesz się w stanie zagrożenia zdrowia lub życia, świadczenia zdrowotne muszą zostać natychmiast udzielone.

Opinie i informacje

Udzielenie świadczeń zdrowotnych może się wiązać z wydaniem przez lekarza opinii albo orzeczenia. Niektóre opinie i orzeczenia mogą mieć wpływ na Twoje prawa lub obowiązki wynikające z obowiązujących przepisów. Przykładem takich opinii albo orzeczeń są m.in.: zaświadczenie o braku przeciwwskazań do korzystania z określonego rodzaju świadczeń zdrowotnych w uzdrowisku lub orzeczenie o istnieniu przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Jeżeli nie zgadzasz się z treścią takiego orzeczenia lub opinii, a postępowanie odwoławcze w odniesieniu do ich treści nie jest uregulowane w odrębnych przepisach prawa, możesz wnieść sprzeciw do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta.

Kolejnym ważnym prawem, jest prawo do informacji. Jako pacjent masz prawo, aby lekarz przekazał Ci przystępną informację o Twoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Informacje te powinny zostać przekazane również osobom przez Ciebie upoważnionym np. małżonkowi, członkowi rodziny, osobie bliskiej.

Zgoda i tajemnica

Po uzyskaniu powyższych, niezbędnych informacji masz prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych albo odmowy takiej zgody. Pamiętaj, że w przypadku zabiegu operacyjnego, zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko ? zgodę wyrażasz w formie pisemnej. Kiedy korzystasz ze świadczeń zdrowotnych ? lekarz, pielęgniarka, diagnosta laboratoryjny i inne osoby wykonujące zawód medyczny uzyskują o Tobie różne informacje, w tym te dotyczące Twojego stanu zdrowia. Jako pacjent masz prawo, aby wszelkie informacje z Tobą związane pozostały zachowane w tajemnicy. Informacje te mogą zostać ujawnione tylko w ściśle określonych przypadkach: gdy wyrazisz zgodę na ich ujawnienie, gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia Twojego lub innych osób, gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji związanych z udzielaniem Ci świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń albo w innych przypadkach określonych w przepisach odrębnych ustaw.

Opieka

Jako pacjent masz też prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania Ci świadczeń zdrowotnych. Co istotne ? szczególnie dla młodszych pacjentów, ale także dla dorosłych, dla których wizyta lekarska wiąże się ze stresem ? przy udzielaniu pacjentowi świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska np. rodzic, małżonek, członek rodziny, albo każda inna osoba wskazana przez pacjenta. Obecność bliskiego często pomaga pacjentowi, dlatego warto pamiętać o takim uprawnieniu. Przebywając w szpitalu masz prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami. Prawo to przysługuje Ci także, jeśli przebywasz w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub opiekuńczo-leczniczym, zakładzie rehabilitacji leczniczej, sanatorium uzdrowiskowym lub hospicjum. W takich placówkach udzielających stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, masz też prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej ? czyli opieki, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Taką opiekę może sprawować np. członek rodziny lub inna osoba Ci bliska. Prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej daje np. rodzicom możliwość przebywania z dzieckiem w szpitalu, a kobietom w czasie ciąży, porodu i połogu ? możliwość dodatkowej opieki sprawowanej m.in. przez męża, partnera, członków rodziny albo inną osobę bliską, w tym także możliwość tzw. porodu rodzinnego. Warto wiedzieć, że za realizację prawa do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej placówki mogą pobierać opłaty rekompensujące poniesione w związku z tym koszty. Wysokość takiej opłaty ustala kierownik podmiotu leczniczego, przy czym musi ona uwzględniać tylko rzeczywiście poniesione koszty. Warto dodać, że będąc w szpitalu albo innej placówce medycznej, w której przebywasz przez dłuższy czas, masz także prawo do opieki duszpasterskiej oraz przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

Dostęp do dokumentacji

Wszelkie informacje o Twoim stanie zdrowia, leczeniu, wykonanych badaniach i ich wynikach oraz innych udzielonych Ci świadczeniach zdrowotnych odnotowywane są lub dołączane do dokumentacji medycznej. Pamiętaj, że masz prawo do dostępu do swojej dokumentacji medycznej, a udostępniona zostanie Ci ona w jednej z następujących, wybranych przez Ciebie, form: do wglądu, poprzez odpłatne sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii albo poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu ? jeżeli zażądasz udostepnienia właśnie oryginałów tej dokumentacji. Za udostępnienie Ci dokumentacji medycznej placówka może zażądać opłaty, jednak jej maksymalna wysokość nie przekroczy obecnie około 77 gr za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej, a za jedną stronę wyciągu, odpisu lub dokumentacji na elektronicznym nośniku danych nie przekroczy około 7 zł 71 gr.

Dokumentacji nie musisz odebrać osobiście, bo może ona być udostępniona także osobie przez Ciebie upoważnionej. Oznacza to, że jeśli oświadczysz (najlepiej na piśmie), że wskazana przez Ciebie z imienia i nazwiska osoba jest uprawniona do dostępu do Twojej dokumentacji medycznej, placówka nie może odmówić jej wydania tych dokumentów.

Leki

Na koniec warto wspomnieć o prawie do zgłaszania działań niepożądanych leków. Każde niekorzystne i niezamierzone działanie produktu leczniczego możesz zgłosić: osobie wykonującej zawód medyczny (np. lekarzowi, pielęgniarce, farmaceucie), Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych albo podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu.

Infolinia RPP

Pamiętaj, że w każdej sytuacji, gdy uważasz, że Twoje prawa zostały naruszone lub są niewłaściwie realizowane, albo masz jakiekolwiek pytania, możesz zadzwonić na ogólnopolską bezpłatną infolinię Rzecznika Praw Pacjenta 800-190-590, gdzie od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-21:00 dyżurują specjaliści, którzy udzielą Ci pomocy i przekażą niezbędne informacje, bądź wskazówki, jakie kroki należy podjąć w danej sprawie.

KRYSTYNA BARBARA KOZŁOWSKA

RZECZNIK PRAW PACJENTA

AKCJA INFORMACYJNA ŻYCIA SOKOŁOWA I RZECZNIKA PRAW PACJENTA